Infecties door bacteriën, voorkomen, maatregelen

Ontstekingen en ziekten die worden veroorzaakt door bacteriën worden bacteriële infecties genoemd. Het kan hierbij gaan om bacteriën die altijd problemen geven als we met ze in contact komen. Het kan ook gaan om bacteriën die alleen hun kans schoon zien als het normale evenwicht in het lichaam verstoord is. Dan zijn er nog de bacteriën die bijna nooit problemen geven en die we zelfs nodig hebben om ons te beschermen tegen schadelijke soorten. Een ongeluk zit in een klein hoekje, dat geldt vaak ook voor het ontstaan van infecties veroorzaakt door bacteriën. Met weinig ingrijpende maatregelen kan al snel een hoop ellende worden voorkomen. Hiervoor is enige kennis handig maar het gaat vooral bewustwording: hoe te handelen om bacteriële infecties te voorkomen. Foto: Lactobacillus op plaveiselepitheel

Wat is een infectie?

Met een infectie wordt bedoeld het gegeven dat een micro-organisme een levend wezen binnendringt en vervolgens schade veroorzaakt. Dit kan in het ergste geval de dood van het geïnfecteerde individu veroorzaken. Vaak ontstaat er een ontsteking door een infectie. Het micro-organisme dat de infectie veroorzaakt wordt ziekteverwekker ofwel pathogeen genoemd. Infecties kunnen lokale (plaatselijke) ontstekingen veroorzaken, denk bijvoorbeeld aan een steenpuist. Ze kunnen ook het hele individu ziek maken, dan wordt gesproken over een systemische infectie. Een voorbeeld hiervan is sepsis door bijvoorbeeld de pneumokok.

Soorten ziekteverwekkers

Bij ziekteverwekkers kan men verschillende groepen micro-organismen onderscheiden: virussen, schimmels/gisten,
parasieten/eencelligen, en bacteriën. Alleen de laatste groep is voor de artikelen in deze special relevant. Infecties veroorzaakt door bacteriën worden bacteriële infecties genoemd.

Bacteriën en de mens

Bacteriën zijn er altijd al geweest en ze zijn onze vriend en vijand. We kunnen niet zonder bacteriën leven, maar zijn ze op de verkeerde plaats dan kunnen ze zoveel problemen in ons lichaam veroorzaken dat we eraan kunnen bezwijken. Wat wij mensen in de laatste 150 jaar hebben ontdekt over hygiëne heeft heel veel mensenlevens gered. Een voorbeeld hiervan is het terugdringen van de cholera-epidemieën in ons land door de aanleg van riolering. Vaak zijn simpele maatregelen voldoende om bacteriële infecties met mogelijk dramatische gevolgen te voorkomen. Ziekmakende bacteriën worden pathogeen genoemd.

Wanneer is een bacterie pathogeen?

Bij bacteriesoorten wordt onderscheid gemaakt tussen de wijze waarop ze pathogeen, dus ziekmakend, zijn voor de mens. Er zijn bacteriën die bijna nooit pathogeen zijn, deze worden commensalen genoemd. Bacteriën die de darmflora, de mond-keelflora en de huidflora vormen horen hierbij. Een voorbeeld hiervan is Lactobacillus acidophilus. Veel van deze soorten zijn zelfs onmisbaar voor een gezonde flora en ze beschermen ons tegen schadelijke micro-organismen.

Andere soorten geven alleen problemen als deze normale flora van bacteriën verstoord wordt; deze worden facultatief pathogeen genoemd. Een voorbeeld hiervan is Haemophilus influenzae in de mond-keelholte.

Dan zijn er nog de bacteriën die altijd problemen veroorzaken, deze worden obligaat pathogeen genoemd. Een voorbeeld hiervan is Salmonella typhi, de bacterie die buiktyphus veroorzaakt.

Behandeling van bacteriële infecties, voorkómen

Tegen ziekten die door bacteriën worden veroorzaakt kunnen meestal antibiotica worden gebruikt. Dat we tegenwoordig een behandeling met antibiotica kunnen krijgen als we te maken krijgen met een bacteriële infectie is een hele geruststelling. Maar het zal duidelijk zijn dat voorkomen nog altijd beter is dan genezen, en vaak is dat mogelijk. In deze special onder andere artikelen die te maken hebben met het voorkomen van "ziekte en zeer" veroorzaakt door bacteriën.

Meer informatie over bacteriën en gerelateerde onderwerpen

• Infecties van het maag-darmkanaal worden apart behandeld in een reeks artikelen over buikklachten, klik hier om meer te weten te komen.
• Er bestaan heel veel soorten antibiotica, die bij verschillende infecties worden gebruikt. Voor wie meer wil weten over antibiotica is er een aparte special met algemene informatie, en informatie per groep antibiotica: klik hier om verder te lezen.
• Meer informatie over bacteriën en onderzoek hiernaar is te vinden in bacteriën en de mens, klik hier om erover te lezen.